การศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับกัญชาในประชากรไทยที่มีและไม่มีประสบการณ์ในการใช้กัญชา

บทคัดย่อ

     วัตถุประสงค์: วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับกัญชากับประสบการณ์การใช้กัญชาในบริบททางการแพทย์และไม่ใช่ทางการแพทย์ วิธีการศึกษา: การศึกษาระหว่างสิงหาคม 2565 ถึงเมษายน 2566ในคนไทยอายุ 20 ปีขึ้นไป นำกรอบแนวคิดด้านความรอบรู้ด้านสุขภาพของ Nutbeam ผสานกับมิติที่กําหนดโดยกองสุขศึกษา กระทรวงสาธารณสุข รวบรวมข้อมูลโดยแบบสอบถามแบบที่ผ่านการตรวจสอบความตรง ครอบคลุม 5 มิติ ได้แก่ 1-การเข้าถึงข้อมูล 2-การสื่อสารกับผู้ให้บริการด้านสุขภาพ 3-การตัดสินใจและการประเมินข้อมูล 4-การแบ่งปันข้อมูล และ 5-ทัศนคติต่อการใช้กัญชาวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและการทดสอบค่าทีแบบอิสระ ผลการศึกษา: ในผู้ร่วมการศึกษา 478 รายเป็นผู้ที่มีประสบการณ์การใช้กัญชา 233คน (48.74%) และที่เหลือไม่มีประสบการณ์ (245 คน, 51.26%) กลุ่มที่เคยใช้กัญชามีคะแนนเฉลี่ยด้านความรอบรู้เกี่ยวกับกัญชาโดยรวมสูงกว่ากลุ่มที่ไม่เคยใช้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่าเฉลี่ย = 82.33+-11.01 และ 76.11+-13.60 คะแนน ตามลําดับ) และรายด้านคือ ความสามารถในการเข้าถึงข้อมูล (ค่าเฉลี่ย = 19.21+-4.14 และ 15.47+-4.35 คะแนน ตามลำดับ) การสื่อสารกับผู้ให้บริการสุขภาพ (ค่าเฉลี่ย = 14.02+-3.73 และ 12.21+-3.89 คะแนนตามลําดับ) การตัดสินใจ (20.35+-3.87 และ 19.57+-4.36คะแนน ตามลำดับ) และการแบ่งปันข้อมูล (7.28+-2.36 และ 5.88+-2.36 คะแนน ตามลําดับ) (P-value < 0.001 ทั้งหมด) ทั้งสองกลุ่มมีทัศนคติสนับสนุนอย่างชัดเจนต่อการควบคุมกัญชาและการให้ความรู้สาธารณะ สรุป: ควรมีโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพที่เหมาะกับลักษณะเฉพาะและความต้องการด้านข้อมูลของประชากรตามประสบการณ์การใช้กัญชา

คำสำคัญ: ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, กัญชา, ประสบการณ์การใช้กัญชา, คนไทย

Abstract

     Objective: Todetermine relationshipsbetween levelsof cannabis-related health literacy and cannabis use experience both in medical and non-medical contexts. Method: The study was conducted between August 2022 and April 2023with Thai citizens aged 20 years and older. The study applied Nutbeam’s health literacy framework, integrated with the dimensions proposed by the Health Education Division, Ministry of Public Health, Thailand. Data were collected using a validated questionnaire covering four dimensions1-access to information, 2-communication with healthcare providers, 3-decision-making and evaluation, 4-information sharing, and 5-attitudes toward cannabis use. Analyses included descriptive statistics and independent t-tests. Results: Of the 478 participants, 48.74% reportedcannabis use experience while the rest reported none (51.26%). Experienced users had significantly higher scores of overall cannabis-related health literacy than non-users (mean = 82.33+-11.01and 76.11+-13.60 points, respectively), and specific domains of information access (mean= 19.21+-4.14 and 15.47+-4.35 points, respectively), communication with healthcare providers (mean = 14.023.73 and 12.21+-3.89points, respectively), decision making (20.35+-3.87 and 19.57+-4.36points, respectively), and information sharing ((7.28+-2.36 and5.88+-2.36 points, respectively) (P-value < 0.001for all). For attitude, both groups expressed strong support for cannabis regulation and public education efforts. Conclusion: Health literacy program should be promoted to address the unique characteristics and informational needs of different population segments based on their cannabis use experience.

Keywords: health literacy, cannabis, cannabis use experience, Thais

ดร. ภก.เสถียร พูลผล, ดร. ภญ.กมลวรรณ ตันติพิวัฒนสกุล, ดร. ภญ.ผการัตน์ ตั้งเขื่อนขันธ์ และอ. ภก.ชินวัจน์ แสงอังศุมาลี – Dr. Sathian Phunpon, Dr. Kamolwan Tantipiwattanaskul, Dr. Phakarat Tangkheunkan & Mr. Shinnawat Saengungsumalee. A Study to Assess Cannabis Health Literacy Among Thai People with and without Cannabis Use Experience. 2568 (2025). บทความ (Paper). วิทยาศาสตร์สุขภาพ|Health Science. เภสัชศาสตร์ (Pharmacy). เภสัชศาสตรบัณฑิต ภ.บ. (การบริบาลทางเภสัชกรรม) – Pharm.D. (Pharm.Care). หลักสูตรเภสัชศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาการบริบาลทางเภสัชกรรม – Doctor of Pharmacy Program in Pharmaceutical Care. Bangkok: Siam University