สภาวะความทรงจำาสู่การรับรู้สุนทรียภาพของศิลปะพิกเซลในบริบทอัตลักษณ์ของพื้นที่ชุมชนพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

ในยุคดิจิทัลที่เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทในทุกมิติของสังคม กระบวนการสร้างสรรค์ศิลปะและการออกแบบได้รับอิทธิพลจากความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวอย่างมากศิลปะพิกเซล (Pixel Art) เป็นรูปแบบศิลปะดิจิทัลที่มีโครงสร้างเรียบง่าย สามารถถ่ายทอดเรื่องราวและบริบททางวัฒนธรรมได้อย่างน่าสนใจ เหมาะแก่การประยุกต์ใช้เพื่ออนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมในรูปแบบร่วมสมัยของชุมชนพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี พื้นที่ที่มีอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมโดดเด่น โดยเฉพาะงานจักสานไม้ไผ่และวิถีชีวิตท้องถิ่น แต่กำลังเผชิญความท้าทายจากความเปลี่ยนแปลงของยุคสมัยงานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และพัฒนางานศิลปะพิกเซลที่ผสานลวดลายและเรื่องราว สะท้อนอัตลักษณ์ของชุมชนพนัสนิคม เพื่อถ่ายทอดความเชื่อมโยงระหว่างอดีตกับปัจจุบันสู่งานออกแบบร่วมสมัย การดำเนินการวิจัยประกอบด้วยการรวบรวมข้อมูลภูมิหลังทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของชุมชน ผ่านการวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์ และการสำรวจภาคสนาม จากนั้นได้วางแผนการออกแบบและวาดภาพร่าง (sketch) ผลงานศิลปะพิกเซล โดยเลือกองค์ประกอบที่เป็นตัวแทนอัตลักษณ์ชุมชน กำหนดมุมมองภาพและจัดองค์ประกอบที่เหมาะสม เลือกใช้ชุดสีที่สะท้อนบรรยากาศและเอกลักษณ์ท้องถิ่น แล้วสร้างสรรค์ผลงานศิลปะพิกเซลด้วยซอฟต์แวร์กราฟิก ตลอดจนจัดแสดงผลงานเพื่อเก็บความคิดเห็นจากผู้ชมผลการศึกษาพบว่า ศิลปะพิกเซลที่พัฒนาขึ้นสามารถถ่ายทอดอัตลักษณ์และมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้ชมรับรู้ถึงความงามและคุณค่าของลวดลายดั้งเดิมผ่านรูปแบบดิจิทัลร่วมสมัย อีกทั้งเกิดความรู้สึกหวนรำลึกถึงอดีตควบคู่กับความประทับใจใหม่ในงานศิลปะ นอกจากนี้ การทดลองยังชี้ให้เห็นว่าปัจจัยด้านความละเอียดของกริดพิกเซล (ขนาดภาพ) และโทนสีมีผลต่อการรับรู้สุนทรียภาพของผู้ชม เช่น ภาพที่มีขนาดกริดใหญ่จะเผยรายละเอียดและความงามที่ยิ่งใหญ่ชัดเจน ขณะที่ภาพกริดขนาดเล็กสร้างบรรยากาศที่ใกล้ชิด เป็นส่วนตัวมากขึ้น ข้ออภิปรายระบุว่า การผสานแนวคิดความทรงจำทางวัฒนธรรมเข้ากับการออกแบบที่คำนึงถึงการรับรู้สุนทรียภาพ ช่วยให้ผลงานมีความลึกซึ้งทั้งเชิงเนื้อหาและอารมณ์ความรู้สึก บทสรุปยืนยันว่า แนวทางการออกแบบศิลปะพิกเซลที่สะท้อนความทรงจำและอัตลักษณ์ชุมชนในครั้งนี้ เป็นวิธีการบูรณาการในการอนุรักษ์และส่งเสริมคุณค่ามรดกวัฒนธรรมท้องถิ่นในยุคดิจิทัล ทั้งยังเปิดโอกาสให้นำแนวทางดังกล่าวไปปรับใช้กับงานออกแบบอื่น ๆ เช่น การออกแบบผลิตภัณฑ์ การสื่อสารอัตลักษณ์พื้นที่ หรือสื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม อันจะช่วยสร้างคุณค่าเพิ่มแก่ภูมิปัญญาท้องถิ่นได้อย่างกว้างขวางยิ่งขึ้น

คำสำคัญ: ศิลปะพิกเซล, ความทรงจำทางวัฒนธรรม, การรับรู้สุนทรียภาพ, อัตลักษณ์

Abstract

In the digital era where technology permeates all aspects of society, art and design practices have been profoundly influenced by these transformations. Pixel art, with its simple grid structure capable of conveying deep cultural contexts, has emerged as a digital art form well-suited for cultural heritage preservation in contemporary formats. Phanat Nikhom Community in Chonburi Province is rich in cultural identity—especially known for bamboo weaving crafts and local traditions—yet faces challenges from modern societal changes. This research aims to analyze and develop pixel art designs that integrate motifs and narratives reflecting the identity of Phanat Nikhom, in order to bridge the past and present through modern creative works. The methodology involved collecting historical and cultural information of the community via document research, interviews, and field surveys. The design process included planning and sketching pixel art compositions by selecting key identity elements of the community, determining appropriate visual perspectives and composition, choosing color palettes that reflect the local atmosphere, and then creating the pixel art works using graphic software. The works were exhibited to an audience and feedback was gathered. Results indicate that the developed pixel art effectively conveys the community’s cultural identity and heritage; viewers could perceive the beauty and value of traditional patterns through a contemporary digital medium and felt a sense of nostalgia alongside a fresh appreciation for the art. Furthermore, the experimentation suggests that factors such as pixel grid resolution and color tone influence aesthetic perception: for instance, pieces with larger grids reveal grand and clear details, whereas smaller grids create a more intimate and personal ambiance. Discussion of the work reveals that integrating the concept of cultural memory with design attentive to aesthetic perception endows the creations with richness in both content and emotional resonance. In conclusion, this pixel art design approach that embodies cultural memory and community identity has proven to be a powerful means of preserving and enhancing the value of local cultural heritage in the digital age. It also demonstrates potential for application in other design contexts—such as cultural product design, place identity branding, or cultural tourism media— to further amplify the value of local wisdom and heritage on a broader scale.

Keywords: Pixel art, cultural memory, aesthetic perception, identity

อาจารย์อรรถเศรษฐ์ ปรีดากรณ์ – Mr. Auttasead Predakorn. 2567 (2024). The State of Memory Towards the Aesthetic Perception of Pixel Art in the Context of the Identity of Phanat Nikhom Community, Chonburi Province. บทความ (Paper). Advisor: . วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี|Science and Technology. เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information technology). วิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาแอนิเมชันและสื่อสร้างสรรค์ – Bachelor of Science Program in Animation and Creative Media. วท.บ. (แอนิเมชั่นและสื่อสร้างสรรค์) – B.Sc. (Animation and Creative Media). Bangkok: Siam University